Trong lao tù, Đức cố Hồng Y Phanxico Nguyễn văn Thuận thuở những năm 70. 80. của thế kỷ trước đă viết thành tập sách „Đường hy vọng|“ những suy niệm nội tâm của ḿnh về đức tin vào Thiên Chúa. Trong đó có câu suy niệm:
„Người đời cho là chết, con phải là kẻ sống. Người đời gọi là hơi thở cuối cùng, con phải gọi là cuộc đời mới. Người đời gọi là chấm dứt, nhưng đối với con là khởi sự.“ (Đường hy vọng, Câu số 669).
Câu suy niệm chan chứa niềm hy vọng này không phải chỉ là cảm nghiệm tâm lư để an ủi ḿnh trong cô đơn lâm vào đường cùng! Nhưng đó là suy niệm nói lên đức tin vào Thiên Chúa, đấng là sự sống, là khởi đầu và cùng đích của đời sống con người.
Lời suy niệm tuyên tín này cũng củng cố mang lại sức mạnh tinh thần cho chính ngài lúc đó và cho nhiều người khác nữa.
Lời suy niệm này diễn tả chiều sâu của lời tuyên tín trong kinh Tin Kính: Tôi tin xác loài người ngày sau sống lạị.
Hằng năm, xưa nay từ hàng chục thế kỷ, từ thế hệ này sang thế hệ kế tiếp, Giáo Hội Công Giáo luôn hằng kêu gọi khuyến khích người tín hữu Chúa Giêsu Kitô nhớ đến cầu nguyện cho người đă qua đời. Và dành tháng Mười Một hằng năm tưởng nhớ cầu nguyện cho các người đă qua đời trong toàn thể Giáo Hội Công Giáo,.
Cung cách sống đức tin như thế biểu lộ niềm hy vọng cho đời sống con người sau khi cuộc sống trên trần gian chấm dứt: có một đời sống ở bên kia sau khi chết, có một khởi đầu mới sau khi con đường đời sống trên trần gian đă qua đi.
Cung cách sống đức tin liên kết với người đă qua đời qua lời cầu nguyện, qua tưởng nhớ đến họ c̣n nói lên: đời sống con người không chỉ như cơ hội về sinh vật học về tâm lư giới hạn thu hẹp trong một không gian và thời gian nào. Sự chết không là sự chấm dứt căn bản sự sống.
Cung cách sống tưởng nhớ đến người qúa cố không căn cứ vào phần mộ của người đă qua đời có hay không c̣n nữa.
Nhưng người đă qua đời, dù đă lâu năm hay không c̣n phần mộ, không biến mất khỏi tâm hồn, khỏi trái tim ḷng nhớ nhung, ḷng biết ơn nơi người c̣n sống trên trần gian. Giữa người đă qua đời và người c̣ng sống, như vợ chồng, cha mẹ con cái, anh chị em, bạn bè… khi c̣n chung sống với nhau sợi dây đời sống t́nh nghĩa, t́nh máu mủ ruột thịt gắn liền chặt khăng khít với nhau suốt đời sống rồi. Nên một người tuy đă qua đi, nhưng họ vẫn hằng sống động trong tâm hồn trái tim người c̣n đang sống trên trần gian.
Nấm mồ của người qua đời là cái ǵ cụ thể cho người c̣n sống trông thấy được. Và ai cũng muốn rằng có nấm mồ người đă qua đời để ra thăm viếng chăm sóc... Nhưng khi nấm mồ không c̣n, hay không có nữa, h́nh ảnh người qua đời, công đức t́nh nghĩa của người qua đời đâu có v́ thế mà không c̣n. Trái lại có khi càng hiển thị sâu đậm khăng khít hơn nơi người c̣n sống. Họ vẫn hằng sống trong tâm hồn trong trái tim của người c̣n sống.
Và con người được Thiên Chúa tạo dựng nên không chỉ có thân xác, xương cốt, nhưng c̣n có phần tinh thần, phần linh hồn nữa. Khi chết th́ thân xác xương cốt tan ră, nhưng linh hồn, lịch sử đời sồng con người trở về với Thiên Chúa, Đấng tạo dựng nên ḿnh.
Thiên Chúa dựng nên thân xác con người từ hư vô, từ bụi đất. Và ngày sau cùng, như chúng ta tuyên xưng: Tôi tin xác loài người ngày sau sống lại, Thiên Chúa cũng sẽ cho người đă chết sống lại với một đời sống mới và khác, do quyền năng của Ngài tạo dựng nên từ hư vô. Và như thế nào con người chúng ta không ai biết được.
Tưởng nhớ đến người đă qua đời là ḷng biết ơn, ḷng trung thành gắn bó giữa người c̣n sống với người đă qua đời. Đó là nếp sống đạo đức, là niềm hy vọng, là nếp sống t́nh người, cùng rất đẹp ḷng Thiên Chúa, Đấng dựng nên đời sống con người hôm qua hôm nay và ngày mai.
Đức cố Hồng Y Joachim Meisner đă có suy tư về sự chết : „ Sự chết với tôi thuộc về đời sống. Nó không là ǵ khác hơn, đó là sự trao phó dâng đời ta sang bàn tay của Thiên Chúa, Đấng dựng nên con người!“
