Bệnh tật và sự chết trong Thánh vịnh
1. Giới thiệu chung
Bệnh tật và cái chết luôn gắn liền với cuộc sống của con người.
Con người luôn t́m cách né tránh nhưng không thể tránh khỏi. Từ đó con
người đánh đón nhận và t́m cho nó một ư nghĩa. Người Do thái, dân tộc
được Chúa tuyển chọn và luôn quy hướng về Chúa trong mọi biến cố của
cuộc sống, cũng đi t́m cho ḿnh lời giải đáp. Với ư thức tôn giáo của
ḿnh, dĩ nhiên, họ không thể tách rời bệnh tật và sự chết ra khỏi tôn
giáo. Giữa chúng luôn có một mối tương quan khắng khít. Đâu là mối tương
quan giữa bệnh tật và cái chết với tội lỗi? Cuộc sống sau cái chết như
thế nào? Con người phải có thái độ như thế nào? Những câu hỏi này được
các tác giả Kinh thánh đặt ra và t́m lời giải đáp. Đặc biệt là trong các
Thánh vịnh. Tuy nhiên, trước khi t́m hiểu kỹ vấn đề trong các Thánh
vịnh, chúng ta cần t́m hiểu sơ qua những quan niệm của người Do thái về
một số vấn đề liên quan. Trước hết là mối tương quan giữa bệnh tật và
tội lỗi.
a. Tương quan giữa bệnh tật và tội lỗi theo quan niệm Do Thái
Trong một thế giới mà tất cả đều tùy thuộc vào Thiên Chúa như là
nguyên nhân, th́ bệnh tật cũng không tránh khỏi quy luật này. Trong bệnh
tật người ta có thể dễ dàng nh́n thấy hành động của Thiên Chúa đánh phạt
con người (Xin Ngài thôi đừng đánh con nữa/tay Ngài giáng xuống, thân
này nát tan_Tv 39,11). Theo khuynh hướng tự nhiên, cảm quan tôn giáo của
con người thiết lập mối tương quan giữa bệnh tật với tội lỗi. Mặc khải
kinh thánh không chối bỏ quan điểm này nhưng xác nhận bệnh tật chỉ đi
vào trong thế gian như hậu quả của tội lỗi (x. St 3,16-19). Nó là một
trong những dấu chỉ sự giận dữ của Thiên Chúa trước thế gian tội lỗi.
Thế nên, kinh nghiệm về bệnh tật phải đưa đến kết quả là gợi lên trong
con người ư thức về tội lỗi. Thực vậy, trong các thánh vịnh cầu khẩn,
lời van xin chữa lành luôn kèm theo sự thú nhận các lỗi lầm (Tv 38,
2-6). Cụ thể nhất cho mối liên hệ này là bệnh phong cùi. Đây được coi là
h́nh phạt Chúa dùng để trừng phạt người tội lỗi. Do vậy, trên nguyên
tắc, bệnh phong cùi chính là dấu chỉ của tội lỗi.
Thế c̣n những người công chính th́ sao? Bệnh tật của họ có liên
hệ ǵ với tội lỗi hay không? Câu trả lời của Cựu ước là nếu người công
chính bị bệnh tật th́ đó là một thử thách ḷng trung tín của họ (ông
Gióp, Tobit).
Chính v́ quan niệm về bệnh tật và tội lỗi như thế nên bệnh nhân
trước hết phải kêu cầu Thiên Chúa v́ Người là danh y tuyệt hảo. Do đó,
bệnh nhân phải đến gặp các thầy tư tế và các ngôn sứ để khiêm nhường
xưng thú tội lỗi đồng thời xin ơn được chữa lành.[1]
b. Quan niệm của người Do thái về cái chết
Đối với người Do thái, người chết không c̣n nữa, nhưng chết không
phải là hoàn toàn bị hủy diệt. Tuy thân xác được đặt vào trong ḷng đất
nhưng một cái ǵ đó của người quá cố, một bóng h́nh vẫn c̣n tồn tại
trong Sêol. Người ta quan niệm âm phủ (Sêol) như một vực thẳm, một cái
giếng sâu, một chốn cô quạnh (Tv 115,17), một nơi hư vong, tối tăm, quên
lăng (Tv 88,12). Tất cả những người quá cố đều được tập trung vào nơi đó
để cùng chịu một số phận đau khổ như nhau, tuy có nhiều loại cực h́nh
khác nhau. Sự hiện diện của họ chỉ c̣n là một giấc ngủ (Tv 13,4), họ
không c̣n hy vọng, không c̣n biết Thiên Chúa, không c̣n ca ngợi Thiên
Chúa nữa (Tv 6,6). Một khi bước vào Sêol th́ họ không c̣n trở ra được
nữa, chính Thiên Chúa cũng quên họ. Đó là một viễn tượng đau ḷng mà sự
chết mở rộng cho con người. Đó là định mệnh chung của tất cả mọi người.
V́ âm hưởng bi thảm của cái chết là như thế nên nó không thể đến
từ Thiên Chúa. Thiên Chúa không dựng nên con người để hư nát, để chết,
nhưng cũng như bệnh tật, cái chết chỉ du nhập vào trần gian v́ tội lỗi.
Thế nhưng, làm thế nào để giải thích cái chết của người công chính? Ư
thức thân phận tội lỗi của ḿnh, con người tin rằng chỉ có Thiên Chúa
mới cứu được con người khỏi chết. V́ thế khi sắp chết, con người hết
ḷng kêu cầu lên Chúa với hy vọng Người sẽ không bỏ rơi họ (Tv 16,10).
Với niềm hy vọng và tin tưởng này, họ hoán cải cuộc sống để được Thiên
Chúa giải thoát khỏi cái chết. Đó chính là khởi điểm của niềm hy vọng mà
sau này sẽ nảy nở trong viễn tượng bất tử. [2]
c. Bệnh tật và sự chết trong thánh vịnh
Các Thánh vịnh cho ta hiểu suy nghĩ và thái độ con người thời Cựu
ước đối với bệnh tật. Bệnh tật do Thiên Chúa gởi đến, nên cũng chỉ chờ
đợi sự chữa lành từ nơi Người. Các Thánh vịnh giải thích lư do Chúa gởi
tật bệnh, thường là h́nh phạt do tội (Tv 38,4; 41,5). Đây là quan niệm
cổ truyền được các thù địch của các tác giả Thánh vịnh khai thác để đối
kháng. Trong các Thánh Vịnh, người kêu cầu hay nói về ḿnh như là một
bệnh nhân. V́ thế, chúng ta phải coi bệnh tật như là một trong những dữ
kiện chính yếu của lời nguyện Thánh Vịnh.
Đa số các thánh vịnh được viết trước sách Khôn ngoan và Ma-ca-bê
nên quan niệm về cái chết c̣n nhiều hạn chế. Cho đến nửa sau thế kỷ II
trước công nguyên, thần học Do thái vẫn chưa có một quan niệm rơ ràng và
đầy đủ về "cuộc sống bên kia". Trong các thánh vịnh sự chết được đồng
hóa với biển, vực thẳm (Tv 18, 5), chỗ śnh lầy, loài thủy quái (Tv 69.
15-16). Sự chết được nhân cách hóa qua ư muốn của Tử Thần.
Bệnh tật và cái chết là chủ đề nằm răi rác trong các thể loại
Thánh vịnh ai ca (cá nhân, tập thể), tạ ơn, giáo huấn, hỗn hợp. Khi t́m
hiểu kỳ chủ đề này, ta sẽ thấy nó có nội dung chính với các yếu tố như
sau: Kêu cầu, nêu hoàn cảnh, những lư do Thiên Chúa cứu nguy, sự tin
tưởng và tạ ơn.
Thực vậy, trong cơn khốn khổ, lời kêu van của tác giả nhắc đến sự
tốt lành quảng đại của Chúa đối với những ai van xin Người. Lời than thở
bộc bạch những nhu cầu với những t́nh tiết, giải bày nỗi lo âu trước
những hiểm nguy đang đe dọa và thú nhận sự yếu đuối bất lực của ḿnh.
Tác giả cầu khẩn Chúa hăy lắng nghe, hăy thức dậy, hăy ghé mắt thương
đến cứu giúp, bảo vệ, chở che.... Tác giả Thánh vịnh viện dẫn những lư
do đảm bảo cho lời cầu được Chúa nhận lời: Chúa xót thương, nhân hậu,
công bằng... Chúa là Đấng cứu độ, là sức mạnh... ngoài ra tác giả c̣n
diễn tả ḷng tín thác vào Chúa và dâng lời ca tụng tạ ơn sự chữa lành và
giải thoát của Người.
2. Phân tích các nội dung chính
a. Kêu cầu
V́ quan niệm bệnh tật có liên hệ với tội lỗi, điều đó cũng có
nghĩa là bệnh nhân đă xúc phạm đến Chúa và khiến Ngài nổi giận. Do vậy,
các bệnh nhân thường dâng lời khẩn khoản nài xin Thiên Chúa một cách
thống thiết để mong Ngài mau ra tay cứu giúp và chữa lành.
Cầu xin giải thoát khỏi bệnh tật và cái chết gần như là một điệp
khúc của các thánh vịnh. V́ nghĩ rằng tương quan của con người với Thiên
Chúa sẽ chấm dứt sau cái chết nên những lời khóc than, kêu cầu, kể lễ,
tin tưởng và ca tụng xuất hiện trong nhiều thành vịnh. Qua những lời kêu
cầu này, tác giả xin Chúa mau tỉnh giấc, đến, nghe, giúp, che chở, và
cứu chữa tác giả.
Trong cơn đau đớn của bệnh tật, tác giả kêu xin lên Chúa suốt
ngày: Lạy Chúa, suốt cả ngày con kêu lên Chúa/và giơ tay hướng thẳng về
Ngài (Tv 88,10). Có lẽ tác giả đang bị bệnh phong cùi v́ mọi người đều
gạt bỏ xa lánh. Tác giả xin Thiên Chúa can thiệp trước khi bị xuống âm
phủ v́ khi đó th́ đă quá muộn. Thực vậy, ư thức t́nh trạng hệnh tật của
ḿnh, ư thức sự sống đang tan biến dần, tác giả thổn thức và rên siết
hàng đêm: Rên siết đă nhiều, nên con mệt mỏi/trên giường ngủ, những thổn
thức năm canh/từng giọt vắn dài, lệ tuôn đẫm gối (Tv 6, 7).
Qua các lời kêu xin của người bệnh trong các Thánh Vịnh, thường
ta không phân biệt được những mức độ nghiêm trọng của căn bệnh, bởi v́
đối với họ, mọi bệnh tật, dù nặng hay nhẹ, đều cho thấy bộ mặt của chính
sự chết ở mức độ tuyệt đối.
b. Hoàn cảnh
Dường như để lời cầu xin của ḿnh được Thiên Chúa mau nhận lời,
tác giả thường kể lễ về hoàn cảnh của ḿnh, đó là một hoàn cảnh thật bi
đát và đáng thương. Ta có thể phân biệt thành hai hoàn cảnh, hoàn cảnh
thể xác và hoàn cảnh tinh thần.
Hoàn cảnh thể xác: Chẳng hạn ở các Thánh vịnh 38, 88 và 102, tác
giả than van kể khổ để nhẹ bớt nổi ḷng cũng như để Chúa động ḷng
thương. Tác giả than van về các vết thương, các khổ đau trong thân xác:
da thịt không chỗ nào lành, vết thương nặng mùi rửa nát, tim hồi hộp,
mắt mờ, da bọc xương… đau đớn. Bệnh tật làm cho tác giả ngày không ăn,
đêm không ngủ đến độ chỉ c̣n da bọc xương. Tác giả cảm thấy ḿnh bị kiệt
sức, chẳng c̣n làm được chi.
Qua các lời than van của các bệnh nhân, chúng ta có thể kể ra đây
những t́nh trạng của căn bệnh. Trước hết là người nóng như lửa. bệnh
nhân cảm thấy “cổ họng khô ran như ngói” hơn nữa lưỡi với hàm th́ “dính
lại cùng nhau” (Tv 22,16). Ngoài ra, bệnh nhân c̣n cảm nhận được xương
tủy ḿnh “nóng ran như hỏa ḷ” (Tv 102, 4).
Triệu chứng thứ hai là gân cốt ră rời. Từ ngữ “xương cốt” cũng
đồng nghĩa với “sức lực”, hay một cách đơn giản, đồng nghĩa với “khả
năng đứng vững được”. V́ thế, câu nói “gân cốt ră rời” thường diễn tả
t́nh trạng đuối sức,“Gân cốt con rời ră” tương đương với “sức lực con
cạn kiệt” và “tháng năm tàn lụi” (Tv 31, 11).
Triệu chứng thứ ba là đôi mắt ṃn mỏi. Bệnh tật và sầu khổ làm
phương hại đến đôi mắt, và đây là một trong những nét đánh động nhất và
mang nhiều ư nghĩa nhất: Quá sầu đau, mắt đà ṃn mỏi/hồn ảo năo và thân
h́nh tiều tuỵ (Tv 31, 10). Mắt bị ṃn mỏi và mờ đi, điều này có nghĩa là
mất đi niềm vui chiêm ngưỡng ánh sáng mà Thiên Chúa đă tạo dựng. Nó cũng
đồng nghĩa với cái chết. Sự toàn vẹn của đôi mắt mang ư nghĩa sự toàn
vẹn của sự sống.
Hoàn cảnh tinh thần: Bên cạnh nỗi đau thể xác, bệnh nhân c̣n cảm
thấy ḿnh nên tṛ cười cho thiên hạ. Cả hàng xóm láng giềng lẫn bạn bè
thân thích đều kinh hăi và tránh xa. Bệnh nhân thấy ḿnh như một món đồ
bị hư và bị vất bỏ, chẳng c̣n ai chớ đến. Đau đớn hơn, mọi người c̣n
buông những lời độc địa, toa rập với nhau để chống lại bệnh nhân (Tv
31,12-14). Như vậy, tâm hồn tác giả tràn ngập đau khổ v́ thấy mạng sống
ḿnh đă gần kề âm phủ. Khi đó, tác giả h́nh dung ḿnh nằm trong mồ mả
như bao tử thi khác và đă bị Chúa quên đi, không c̣n được Ngài săn sóc
nữa. Tác giả tưởng như cơn giận Chúa đang đè nặng thân ḿnh.
Kinh nghiệm cho thấy rằng t́nh cảnh bị bỏ rơi có khả năng giết
chết người ta c̣n hơn là bệnh tật. Tuy nhiên, các Thánh vịnh c̣n đi xa
hơn cả sự cô đơn chết người, v́ các Thánh vịnh c̣n nói đến sự ruồng bỏ.
Thật vậy, trong Thánh vịnh, những tai họa luôn luôn có khuynh hướng hội
tụ lại: người bị tố cáo phải ra ṭa gần như luôn là người bệnh; và người
bệnh gần như luôn là người bị tố cáo (x. Tv 6). Do vậy, bệnh nhân thường
cũng là nạn nhân. Họ không chỉ đau khổ v́ bị thương tổn, nhưng c̣n v́ bị
người khác bỏ rơi, bị ruồng bỏ, bị săn đuổi và thậm chí bị tố cáo, bị
lên án, bị thù ghét. Chẳng hạn trong Tv 6, tác giả thốt lên lời nguyện:
“Lạy Đức Chúa, xin chữa lành con” (v. 3), đó là lời cầu nguyện của một
bệnh nhân; thế nhưng cũng chính bệnh nhân này lại mơ ước có ngày kẻ thù
của ḿnh sẽ thối lui!
Trong Tv 38, sau khi mô tả rất chi tiết về bệnh tật của ḿnh,
bệnh nhân c̣n nói ḿnh bị bạn bè bỏ rơi, và bị tố cáo bởi kẻ xấu. Hay
người bị bệnh “liệt giường liệt chiếu” (Tv 41, 4) kêu lên: « Lạy Chúa,
xin thương xót và chữa lành con » (c. 5), không chỉ bị kẻ thù lên án mà
c̣n bị bạn bè phản bội (c. 6-10).
c. Lư do
Sau khi tŕnh bày hoàn cảnh của ḿnh, tác giả Thánh vịnh đưa ra
những lư do để được Chúa cứu chữa. Lư do thường xuyên mà tác giả đưa ra
là nếu tác giả chết và vào chốn âm ty th́ ai sẽ nhớ đến và ca ngợi t́nh
thương của Chúa, ai sẽ tán dương ḷng thành tín của Ngài, những kỳ công
Chúa ai sẽ tán dương, đức công chính của Ngài ai sẽ ca ngợi? Do đó Chúa
chẳng được lợi ích ǵ nếu tác giả phải chết (Tv 30,10; 88, 12-13).
Một lư do nữa mà tác giả đă đưa ra, đó là hành động của Thiên
Chúa trong quá khứ. Có lẽ tác giả nhớ lại lịch sử của dân tộc ḿnh và
nghiệm ra rằng trong quá khứ, nhiều lần tổ tiên họ sa ngă hay gặp nguy
hiểm, họ đă kêu cầu, cậy trông Thiên Chúa và Ngài đă cứu giúp họ. (Tv
22,4-6). Đó là lư do mà tác giả tin rằng bây giờ Thiên Chúa cũng sẽ hành
động như vậy để cứu giúp tác giả khỏi bệnh tật và cái chết.
Hơn nữa, chính Thiên Chúa đă đón nhận và che chở tác giả ngay từ
khi mới sinh: Chào đời con được dâng cho Chúa/được Ngài là Chúa tự sơ
sinh (Tv 22,11). Do vậy, Thiên Chúa không có lư do ǵ để bỏ rơi hay xa
ĺa tác giả. V́ Chúa là phần sản nghiệp, là chén phúc lộc của tác giả,
chính ngài nắm giữ số mạng của tác giả nên hiển nhiên là tác giả phải
kêu cứu đến Ngài và chắc Ngài sẽ không nỡ giả điếc làm ngơ! (Tv 6,5). V́
Thiên Chúa là phần gia nghiệp của tác giả nên Ngài sẽ chẳng đành bỏ mặc
kẻ hiếu trung (tác giả) phải hư nát trong phần mộ. Trái lại, Ngài sẽ dạy
cho tác giả biết con đường dẫn đến sự sống (Tv 6, 10-11).
Tóm lại, các lư do mà tác giả đưa ra đều nại về phía Thiên Chúa.
V́ t́nh thương, lẽ công bằng, danh dự của Ngài mà không nên để tác giả
chết. Nếu tác giả chết th́ không thể ca tụng Chúa được nữa và điều đó
cũng chẳng có ích lợi ǵ cho chính Thiên Chúa.
d. Sự tin tưởng
Sau khi tŕnh bày những lư do để được Thiên Chúa cứu chữa, tác
giả bày tỏ sự tin tưởng tín thác của ḿnh. Thời gian sống trên cơi đời
th́ chóng qua mà những thử thách lo âu th́ dầy đặc, chính v́ thế, tác
giả hy vọng Thiên Chúa sẽ mau đáp lời: Muôn lạy Chúa, xin đừng bỏ mặc/
đừng nỡ xa con, lạy Thiên Chúa con thờ./ Lạy Chúa cứu độ con, xin Ngài
mau phù trợ (Tv 31, 22-23). Hơn nữa, chính Thiên Chúa đă nuôi dưỡng niềm
hy vọng và đă để cho niềm hy vọng này được nối dài: Ngài đă không giao
tôi cho thần chết (Tv 118, 18).
Đoạn Thánh vịnh 16,9-10 diễn tả niềm vui sướng vô cùng của tác
giả khi hy vọng được Thiên Chúa cứu khỏi cái chết, khỏi âm phủ, tức
shéol. Chính sách Cv 2,31; 13,35-36 đă trích dẫn hai câu này để nói đến
sự Phục Sinh của Đức Giê-Su. J. Harvey cho rằng qua tư tưởng này (câu
9-10) h́nh như tác giả chỉ nhằm đến sự hiện diện của Thiên Chúa, và như
vậy đă mặc nhiên nhằm đến cuộc sống vĩnh cửu. Điểm mà tác giả ước ao đó
là tiếp tục sống măi trước thánh nhan Thiên Chúa ngay ở đời này, một khi
đă được cứu cho khỏi chết (Tv 49,16; 118,7).[3] Như vậy, hai câu Thánh
Vịnh này diễn tả niềm tin tưởng, hy vọng vào một sự sống vĩnh cửu thường
tồn bên cạnh Thiên Chúa, nhưng đó là sự sống ở đời này. Đây là khát vọng
hợp với thời đại Thánh vịnh ra đời.
Tác giả tin tưởng rằng Thiên Chúa sẽ dạy cho tác giả biết con
đường về “cơi sống”, đó là nơi “vui sướng tràn trề” và “hoan lạc chẳng
hề vơi” v́ có Thiên Chúa ở cùng. Liệu “đường về cơi sống” có phải là cơi
sống lại đời sau hay không? Theo J. Harvey th́ “Lời khuyên của Thiên
Chúa (Tv 16,11) chính là trực giác đức tin về sự sống”. Nhóm Các Giờ
Kinh Phụng Vụ đă chú thích câu thánh vịnh này như sau: Nỗi vui mừng hân
hoan của tác giả dựa vào niềm hy vọng liên quan đến hai điểm. Một là tác
giả sống thân mật với Thiên Chúa sẽ thoát khỏi cái chết, v́ cái chết làm
cho con người phải rơi vào âm phủ là nơi không c̣n có liên lạc ǵ với
Thiên Chúa, theo quan điểm của người Do thái. Như thế, tác giả sẽ kéo
dài cuộc sống hạnh phúc với Thiên Chúa. Thứ hai là tác giả sẽ chiêm
ngưỡng tôn nhan Thiên Chúa và măi măi sống hạnh phúc bên Người. Niềm hy
vọng đó c̣n mù mờ, nhưng đă khai mào cho ḷng tin vào sự phục sinh. Khi
trích dẫn Tv 16,10 theo LXX (hư nát thay thế phần mộ), thánh Phêrô (Cv
2,27) và thánh Phaolô (Cv 13,35) đă áp dụng cho Đức Ki-tô sống lại.[4]
Như vậy qua đoạn thánh vịnh này, tác giả tin tưởng rằng ḿnh sẽ được
sống, được hưởng hạnh phúc lâu dài bên Chúa.
Tác giả xác tín rằng ḿnh chỉ tin tưởng phó thác vào Thiên Chúa
mà thôi v́ tác giả biết là Thiên Chúa ghét những ai “thờ thần hư ảo”, do
đó tác giả phó thác hồn ḿnh vào trong tay “Chúa Trời thành tín”. Chính
v́ phó thác như thế, tác giả tin là Chúa đă đoái nh́n đến thân phận của
tác giả, đă lo lắng chăm nom khi tác giả lâm cảnh ngặt nghèo (Tv 31,
6-9). Từ đó tác giả mời gọi toàn thể mọi người hăy hiếu trung, hăy yêu
mến và cậy trông vào Chúa v́ Chúa sẽ ǵn giữ người thành tín và trừng
trị kẻ kiêu căng (Tv 31, 24-25).
Tác giả cho thấy những kẻ khác th́ cậy vào của cải, do đó chúng
vênh vang khi có lắm bạc tiền. Tác giả th́ trái lại, chỉ tin cậy vào một
ḿnh Thiên Chúa mà thôi v́ chỉ có Ngài mới chuộc được mạng tác giả và gỡ
tác giả “ra khỏi quyền lực âm phủ” (Tv 111,7.16).
Trong hoàn cảnh bị bệnh tật và bị mọi người xunh quanh nhạo báng
chế giễu, tác giả xác tín rằng chắc chắn Thiên Chúa sẽ nhận lời. Do vậy,
tác giả thốt lên: Đi cho khuất, hỡi bọn làm điều ác/v́ Chúa đă nghe
tiếng nức nở ta rồi (Tv 6,9). Từ đó tác giả ước ǵ những kẻ thù của tác
giả phải nhục nhă mà tháo lui một cách ê chề.
e. Tạ ơn và hy lễ
Trong khi tin tưởng và cầu xin, bệnh nhân không quên hứa sẽ tạ ơn
Thiên Chúa. Thậm chí tạ ơn Thiên Chúa có khi lại chính là lư do để xin
Chúa cứu. Thực vậy, tác giả Thánh vịnh 9 xin Thiên Chúa dủ ḷng thương
kéo tác giả lên khỏi ngục tử thần “để” tác giả dâng muôn lời ca tụng
Chúa tại cửa thành Xi-on! (Tv 9,14-15).
Lời hứa sẽ ca tụng Chúa thường được đưa ra trong lời kêu cầu như
lư lẽ để đạt được điều nguyện xin. Lư lẽ có thể được nêu hoặc dưới h́nh
thức tiêu cực: “Nếu Chúa để con chết đi, Danh Ngài sẽ không được chúc
tụng”, hoặc dưới h́nh thức tích cực: “Nếu Chúa cứu sống con, Danh Ngài
sẽ được ca tụng”.
Trong trường hợp thứ nhất, nghĩa là “nếu Chúa để cho con chết
đi”, người kêu cầu khi th́ cho rằng kẻ thù của ḿnh sẽ có dịp để nhạo
cười (Tv 41,12), khi th́ cho rằng đức tin của các bạn hữu sẽ bị yếu đi,
hoặc chính ḿnh rốt cuộc sẽ phải ngừng ca tụng Thiên Chúa, bởi v́ ḿnh
bị nộp cho thần chết và những người chết th́ không ca tụng được (Tv 6,
6).
Trong trường hợp thứ hai, nghĩa là “nếu Chúa cứu con sống”, người
kêu cầu cho rằng kẻ thù của ḿnh sẽ phải câm miệng, và các bạn hữu của
ḿnh sẽ được củng cố trong đức tin (Tv 40, 4). Và nhất là chính người
kêu cầu sẽ khởi xướng lời ca tụng và mời gọi những người khác cũng ca
tụng Thiên Chúa (Tv 40, 17).
Thánh vịnh 30 là một thánh vịnh tạ ơn của tác giả để ca tụng
Thiên Chúa v́ đă được Ngài chữa lành bệnh tật và cứu khỏi chết. Mở đầu,
tác giả tạ ơn Chúa đă cho tác giả được b́nh phục và cứu khỏi chết
(c.2-4). Thế nên tác giả tán dương Thiên Chúa đồng thời mời gọi mọi
người (những kẻ tín trung) cùng tạ ơn (c.5). Qua việc được cứu chữa này,
tác giả nghiệm ra rằng Thiên Chúa chỉ giận trong giây lát nhưng Ngài lại
yêu thương suốt cả cuộc đời. Cơn giận không làm lu mờ đi h́nh ảnh một
Thiên Chúa đầy ḷng nhân hậu. V́ thế, tác giả xin Thiên Chúa tiếp tục
che chở (7-11) và với niềm tin tưởng, tác giả lại tiếp tục ca ngợi và tạ
ơn Thiên Chúa (12-13).
Tương tự như thế ở thánh vịnh 31. Dù bị bệnh tật đến “gân cốt ră
rời” và bị bao người chống đối và “mưu toan lấy mạng”, tác giả vẫn bày
tỏ niềm tin tưởng nơi Thiên Chúa (c.15). Không chỉ vậy, tác giả c̣n ca
ngợi tấm ḷng nhân hậu của Thiên Chúa dành cho những ai kính sợ Người.
Tác giả chúc tụng Thiên Chúa v́ đă tỏ t́nh thương kỳ diệu với tác giả
bằng cách che chở họ khỏi “người đời mưu hại”, khỏi “tầm lưỡi thị phi”.
V́ cảm nghiệm được điều này nên tác giả mời gọi hết “mọi người tín
trung”, “những ai thành tín” hăy yêu mến, can đảm, cậy trông vào Chúa v́
Người sẽ luôn giữ ǵn họ cũng như sẽ thẳng tay trừng trị bọn ác nhân
(20-25).
Không chỉ dâng lời chúc tụng và ngợi khen mà thôi, bệnh nhân c̣n
dâng lễ tạ ơn như đă hứa nữa. Thánh vịnh 116 cho thấy sau khi được ơn,
tác giả dâng lễ tạ ơn mà ông đă khấn hứa khi gặp tai nạn (14.18). hy lễ
tạ ơn gồm có việc dâng chén cứu độ (13), có lẽ là chén rượu dâng để tạ
ơn Chúa v́ đă ban ơn cứu độ, và những lễ hy sinh (chiên ḅ).
3. Bệnh tật và sự chết được hoàn trọn ư nghĩa trong Đức Ki-tô[5]
Như đă nói ở phần giới thiệu chung, quan điểm người Do thái trong
Cựu ước, nhất là qua các Thánh vịnh cho rằng giữa bệnh tật và tội lỗi có
mối liên hệ với nhau. Do vậy, bệnh tật cũng chính là một sự dữ. Sau này,
các ngôn sứ, qua những lời hứa về thời cánh chung, loan báo rằng bệnh
tật sẽ bị hủy diệt trong thế giới mới. Khi đó, sẽ không c̣n người tật
nguyền (Is 35,5), không c̣n đau khổ và nước mắt (Is 25,8). Khi Người
Công Chính chịu đau khổ tự gánh lấy những bệnh tật của chúng ta, chúng
ta sẽ được chữa lành nhờ những vết thương của Ngài (Is 53,4).
Thật vậy, Người Công Chính đó chính là Đức Giê-su, Người đă gặp
rất nhiều bệnh nhân trong thời gian đi rao giảng. Qua những tiếp xúc với
bệnh nhân, Người cho thấy bệnh tật là một tai họa mà con người phải gánh
chịu, một hậu quả của tội lỗi, một dấu chỉ của quyền năng Satan trên
loài người (Lc 13,16). Người đă cảm thương và chữa lành họ. T́nh thương
và quyền năng của Người luôn song hành với nhau. Dù Người không chữa
lành hết mọi bệnh tật cho tất cả mọi người trên trần gian này, nhưng qua
đó cũng chứng tỏ t́nh thương và sức mạnh của Thiên Chúa.
Việc chữa lành phần nào tiên báo sự toàn thiện sau cùng trong
vương quốc Thiên Chúa. Chính Đức Giê-su đă thông dự vào thân phận của
nhân loại đau khổ để sau cùng có thể vinh thắng trên mọi sự dữ. Hơn nữa,
thánh Phaolô c̣n khẳng định khi gánh lấy trên ḿnh những bệnh tật của
chúng ta trong cuộc khổ nạn, Chúa Giê-su đă mặc cho chúng một ư nghĩa
mới: như mọi đau khổ, từ đây bệnh tật có một giá trị cứu chuộc (x Gl
4,13; 2Cr 1,8). Theo thánh nhân, bệnh tật liên kết con người với Đức
Ki-tô (2Cr 4,10).
Với cái chết cũng vậy. Thần chết thống trị cho đến thời Đức
Ki-tô. Khi Chúa Ki-tô đến và chiến thắng Thần chết bằng chính cái chết
của Người th́ cũng là lúc sự chết mang một ư nghĩa mới: đó là cùng chết
với Đức Ki-tô để được sống lại với Người. Để giải thoát chúng ta khỏi sự
chết, trước hết Đức Ki-tô đă mặc lấy thân phận phải chết của chúng ta.
Cái chết của Người không phải là một sự ngẫu nhiên v́ chính Người đă
nhiều lần báo trước (Mc 8,31). Người đă chấp nhận cái chết như một sửa
phạt do luật định. Người liên đới với dân người khi đón nhận h́nh phạt
(cái chết) dành cho Tội của con người. V́ thế, khi chết người đă tước
đoạt tất cả quyền lực của Tội và ḥa giải chúng ta với Thiên Chúa. Người
đă vào âm phủ với tư cách chủ nhân và đă tự ư ra khỏi đó. Người đă trở
thành trưởng tử những người quá cố (Cl 1,18). Người đă vô hiệu hóa kẻ
nắm giữ quyền lực sự chết, tức là ma quỷ (Hr 2,14). Kể từ đó, mối tương
qua giữa con người với sự chết cũng thay đổi. Họ đă được Đức Ki-tô giải
thoát khỏi luật và sự chết và sau cùng người sẽ cho tất cả được phục
sinh để hưởng sự sống đời đời với Thiên Chúa, điều mà các tác giả thánh
vịnh hằng mơ ước và nguyện xin đêm ngày.
Những đau khổ, bệnh tật, những lời nguyện xin cho khỏi phải uống
“chén đắng”, những hất hủi mà tác giả thánh vịnh và cũng là bệnh nhân đă
trải qua th́ chính Đức Giê-su cũng đă trải qua. Nhiều câu thánh vịnh như
ám chỉ, báo trước cho những điều Đức Giê-su sẽ phải chịu. Đức Giê-su đă
đón nhận tất cả để rồi qua Người, Người thánh hóa và làm cho tất cả trở
nên một ư nghĩa mới mẻ, một kinh nghiệm cần thiết cho ơn cứu độ.
Dưới ánh sáng của Tân ước, ngày nay Giáo hội vẫn dùng các thánh
vịnh để cầu nguyện với Thiên Chúa. Khi gặp phải những thánh vịnh này,
Giáo hội đọc với tâm t́nh hiệp thông và cầu nguyện cho những người đang
gặp đau khổ bệnh tật, nhất là những người đang đối diện với cái chết.
Noi gương vịnh gia, Hội thánh cũng tŕnh bày những hoàn cảnh khốn khó
của ḿnh để kêu xin ḷng thương xót của Thiên Chúa. Dù trong bất cứ t́nh
huống nào, Hội thánh vẫn tin tưởng Thiên Chúa sẽ đoái thương an ủi, nâng
đỡ và chữa lành. Nhất là khi nh́n vào cuộc khổ nạn và phục sinh của Đức
Ki-tô, chúng ta ư thức rằng những đau khổ mà ḿnh đang phải đón nhận là
một cách thức để hiệp thông với những cuộc thương khó của Đức Ki-tô và
cũng như Ngài, chắc chắn chúng ta cũng sẽ chiến thắng bệnh tật và cái
chết để được hưởng hạnh phúc vinh quang với Người.
Tài liệu tham khảo
Kinh thánh. Bản dịch của Nhóm CGKPV. Hà nội: Tôn giáo, 2011.
Điễn ngữ Thần học Thánh kinh. Bản dịch của Giáo hoàng Học viện
Piô X.
Hoàng Đắc Ánh, Trần Phúc Nhân. Như hương trầm. TP HCM, Tủ sách
đại kết, 1992.
Harvey. Thánh Vịnh. Bản dịch của Giáo hoàng Học viện Piô X.
Cầu nguyện với Thánh vịnh. Chủng viện Phan Thiết, 2002.
[1] Xc. Điễn ngữ Thần học Thánh kinh, bản Việt ngữ của Giáo hoàng
Học viện thánh Piô X, mục từ Bệnh tật. Phong cùi.
[2] Xc. Sđd, mục từ Chết.
[3] J. Harvey, Thánh Vịnh, bản dịch của Giáo Hoàng Học Viện Piô
X, trang 89-90.
[4] Kinh thánh, bản dịch của Nhóm CGKPV, Hà nội: Tôn giáo, 2011.
[5] Xc. Điễn ngữ Thần học Thánh kinh, sđd, mục từ Bệnh tật/Phong
cùi/Chết. |